«Υγεία είναι µια κατάσταση πλήρους σωµατικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλώς η απουσία νόσου ή αναπηρίας», αυτός είναι ο ορισμός της υγείας σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον ορισμό αυτό θα μπορούσαμε να πούμε πως μη υγιής θεωρείται όχι μόνον ο άνθρωπος που πάσχει από κάποια πάθηση, αλλά και ο άνθρωπος που βάλλεται ψυχικά ή κοινωνικά. Και αυτός ο άνθρωπος δεν είναι άλλος παρά από τον άνθρωπο του Σήμερα.
Πρώτο θύμα της κοινωνίας μας σήμερα, η ψυχική ευεξία. Κύριος θύτης της το περιβόητο και πολυσυζητημένο άγχος. Άγχος για να ανταπεξέλθεις στις καθημερινές υποχρεώσεις, άγχος για να μπορέσεις να κάνεις τις πληρωμές σου αλλά να σου περισσέψουν και χρήματα για να στηρίξεις το σπίτι σου και την οικογένειά σου, άγχος να βρεις μια θέση εργασίας, άγχος για να παραμένεις αποδοτικός στην εργασία σου και να μη χάσεις την ασφάλεια που σου προσφέρει, άγχος για το μέλλον των παιδιών σου σε μια κοινωνία που βράζει, άγχος για το τι θα σου ξημερώσει αύριο, άγχος… κι ύστερα απόγνωση, θυμός, δυσφορία, θλίψη, μελαγχολία, οργή απέναντι στον εαυτό μας… και τα αποτελέσματα; Ραγδαία αύξηση των αυτοκτονιών, των καταθλίψεων, των ψυχοσωματικών προβλημάτων, των κρίσεων άγχους, της απομόνωσης από τις σχέσεις μας, της εξάρτησης από ουσίες, όπως τα ναρκωτικά, αλλά και από νόµιµες, όπως τα ψυχοφάρμακα, αρχής γενομένης από πάρα πολύ νεαρές ηλικίες.
Και περνάνε έτσι οι μέρες, οι βδομάδες, οι μήνες, τα χρόνια… Με εσένα να αγχώνεσαι όλο και περισσότερο, να πνίγεσαι, να στενοχωριέσαι μέρα τη μέρα όλο και πιο πολύ. Και κάπως έτσι αρρωσταίνεις… πριν και δίχως να το καταλάβεις. Ξέρω, ναι! Πως υπάρχουν πράγματα για τα οποία και θα σκεφτείς, και θα αναλογιστείς λύσεις, και θα προβληματιστείς, και θα τρέξεις, και θα πρέπει να τακτοποιήσεις, και θα πρέπει να προλάβεις. Για όλους μας υπάρχουν. Και σήμερα, ίσως, να ‘ναι και περισσότερα από ποτέ άλλοτε.
Το άγχος, λοιπόν, ως μηχανισμός του οργανισμού μας είναι ζωτικό γιατί μας βοηθά να δρούμε σε δύσκολες και απειλητικές καταστάσεις και ενεργοποιείται κάθε φορά που αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα. Ως βιολογική διεργασία οδηγεί στην ενεργοποίηση του Συμπαθητικού Συστήματος, αυξάνοντας την αδρεναλίνη και άλλες σωματικές αντιδράσεις όπως αύξηση των καρδιακών παλμών, με στόχο να μας βοηθήσει να «σωθούμε» ή να δράσουμε άμεσα απέναντι στο ερέθισμα που απειλεί την σωματική ή ψυχική ακεραιότητά μας. Σήμερα, που οι προκλήσεις και η αβεβαιότητα συνοδεύουν την καθημερινότητά μας, οι περισσότεροι από εμάς ενεργοποιούμε όλο και πιο συχνά το μηχανισμό του άγχους μας, με παρατεταμένη μάλιστα διάρκεια, και έτσι αναγκάζουμε τον οργανισμό μας να είναι σε μία μόνιμη διέγερση χωρίς εκτόνωση.
Ανησυχούμε για το αύριο, αγχωνόμαστε για το τι μέλει γενέσθαι, τρέχουμε να εξασφαλίσουμε πράγματα… και πάλι και πάλι, σαν να έχουμε πέσει σε ένα φαύλο αυτοκαταστροφικό κύκλο. Κι όλες αυτές οι ανησυχίες παρέα με τα προβλήματα και τις υποχρεώσεις της ημέρας που τρέχει, φτάνουν για να μας ακρωτηριάσουν. Υπάρχει μια ιστορία για κάποιον, που γκρέμισε τις αποθήκες του και έφτιαξε καινούριες, μεγαλύτερες, για να χωρέσουν οι σοδειές του. Και όταν όλα τα τακτοποίησε απαλλαγμένος πια από το άγχος και είπε τώρα «φάγε και ευφραίνει», ξεψύχησε το ίδιο βράδυ… Η προτροπή της ιστορίας δεν είναι να παραιτηθείς σηκώνοντας τα χέρια ψηλά, αντιθέτως να δίνεις τις μάχες σου κάθε ημέρα με όλη σου τη δύναμη και να μεριμνείς για τη ζωή σου και τους ανθρώπους σου, αλλά με ψυχραιμία και δίχως ανησυχία, γιατί κανείς δε σου εγγυάται τι θα ξημερώσει αύριο. Αν θέλεις να είσαι καλά για να παλεύεις και αύριο για εσένα, για τους ανθρώπους σου, για τη ζωή σου οφείλεις να μεριμνήσεις πρώτα το σήμερα, να είσαι καλά σήμερα, απαλλαγμένος από την απελπισία και το βάρος του άγχους που σκοτώνει. Με γαλήνη και με ηρεμία κάθε βήμα τη φορά. Και ας σου φαίνεται αστείο, δύσκολο, άνευ ουσίας. Μην στρέφεις το βλέμμα σου στο τέλος.
Όταν σπέρνουμε άγχος, θα θερίσουμε θλίψεις. Κι αν σου φαίνεται πως η ελπίδα είναι νεκρή, όχι δεν είναι! Η ανθρώπινη σκέψη ήταν πάντα απαισιόδοξη, όμως είναι και αυτή η μόνη που δεν αφήνει το συναίσθημά μας να παγώσει και μπορεί να μας κάνει να φανταστούμε και να δημιουργήσουμε στιγμές ειρήνης και χαράς. Η σκέψη που εμψυχώνεται από την καρδιά μας μπορεί να μας κρατήσει ζωντανούς, δυνατούς να αντιμετωπίσουμε όσα δεινά και ικανούς να αναγνωρίσουμε πως αν θέλουμε να πιάσουμε το νόημα της ζωής πρέπει να αναζητήσουμε τι μας κάνει πιο ευαίσθητους και πιο ανθρώπινους..; Είναι ο άνθρωπός μας; Μήπως η οικογένειά μας; Κάτι άλλο;
Η ζωή δε χώρεσε ποτέ κενά και αδιέξοδα. Και το αύριο είναι της ζωής, αυτής της ζωής που δεν έπαψε ποτέ να μας εκπλήσσει. Αυτής της ζωής που δε νικιέται και ακόμα και αν βαδίζει στα τυφλά ενίοτε, μας κρατά πάντα με μια αδιανόητη δύναμη, μην επιτρέποντας να τα παρατήσουμε!
Θεοδώρα-Νικολέτα Λωρίτη,
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια