Ίσως το καλύτερο δώρο και το σπουδαιότερο εφόδιο που θα μπορούσαμε να χαρίσουμε σ’ ένα παιδί για τη ζωή του είναι να του διδάξουμε αξίες όπως η ειλικρίνεια, η συνείδηση, ο σεβασμός, η δικαιοσύνη, η αξιοπρέπεια, η ευθύνη ως προς τον ίδιο τον εαυτό του, αλλά και τους άλλους. Αξίες που μας μαθαίνουν να κάνουμε όλα αυτά που οφείλουμε και όχι αυτά που μας αρέσει να κάνουμε, αξίες που μας χαρίζουν την ικανότητα να ξεχωρίζουμε το καλό από το κακό εκτιμώντας την αξία εν τέλει της ίδιας της ζωής.
Η ηθική νοημοσύνη είναι αυτή που περισσότερο από οτιδήποτε άλλο χρειάζονται τα παιδιά για μια ικανοποιητική ζωή και αργότερα ως ενήλικες. Και η ηθική νοημοσύνη καλλιεργείται στην παιδική ηλικία, όπου το παιδί σα σφουγγάρι απορροφά και πλάθει τη δική του προσωπικότητα. Αυτό, λοιπόν, που οφείλει να αναρωτηθεί κάθε γονιός μεγαλώνοντας το παιδί του είναι το πώς μπορεί να συμβάλλει ώστε να βοηθήσει το παιδί να καλλιεργήσει βασικές αρετές. Συνήθως, η έγνοια των περισσότερων γονιών κατά την ανατροφή των παιδιών τους στρέφεται γύρω από τη σχολική τους επίδοση, την κοινωνικότητά τους και τις σχέσεις τους, λησμονώντας πως η βάση για την επιτυχία σε όλους αυτούς τους τομείς είναι πάντα η ηθική, η αρετή δηλαδή του να λέγεσαι «Άνθρωπος».
Και ο αμεσότερος τρόπος για να διδάξει ένας γονιός στο παιδί του κάποιες ηθικές αρχές είναι να αποτελέσει ο ίδιος ένα παράδειγμα προς μίμηση. Το παιδί κάνοντας τα πρώτα του βήματα ειδικά σε μικρές ηλικίες ενεργεί ακολουθώντας τις ενέργειες των γονιών του, μέσα από το μιμητισμό. Ένα παιδί είναι πολύ καλό έως άριστο στο να παρατηρεί, να αξιολογεί και να αφομοιώνει αυτό που πράττουμε εμείς. Γι’ αυτό και η καλύτερη μορφή διδασκαλίας δεν θα μπορούσε να είναι αν μη τι άλλο βιωματική. Ακολουθώντας πιστοί τις προσωπικές μας αξίες, τα παιδιά μας θα ακολουθήσουν εμάς και μέσα από εμάς θα υιοθετήσουν τις δικές μας αξίες κάνοντάς τες και δικές τους! «Τα παιδιά είναι άγρυπνοι φρουροί της ηθικής των μεγάλων –ή της έλλειψής της», επισημαίνει ο καθηγητής Ρόμπερτ Κόουλς.
Εξίσου, όμως, σημαντικό είναι να αναπτύξει ένας γονιός δομές στην καθημερινή του ζωή που θα προσφέρουν χώρο σε εκείνον και στο παιδί για να επικοινωνήσουν, να κάνουν διάλογο και να μοιραστούν προβληματισμούς, διλήμματα, γεγονότα και σκέψεις. Μικρά πράγματα όπως μια ουσιαστική συζήτηση σε ένα ήρεμο πλαίσιο, μπορούν να πυροδοτήσουν έναν υγιή διάλογο περί στάσεων ζωής και αντιμετώπισης καταστάσεων. Να θυμάστε πάντα ότι τα παιδιά ακούνε και αντιλαμβάνονται τα πάντα. Μόνο προσφέροντάς τους, λοιπόν, την ευκαιρία να συνδιαλέγονται μαζί μας μπορούμε να τα βοηθήσουμε να σκέφτονται πολυδιάστατα και να αναλογίζονται τη στάση τους, τις πράξεις τους και τις συνέπειές τους, υπερασπίζοντας τον εαυτό τους και αναλαμβάνοντας τις ευθύνες τους.
Με λίγα λόγια, αντίδοτο στις προκλήσεις και στις δυσκολίες της ζωής που θα κληθεί το παιδί να αντιμετωπίσει στην ενήλικη ζωή του, διατηρώντας την ελπίδα και την πίστη του στον εαυτό του, είναι η καλλιέργεια της ηθικής του ταυτότητας. Είναι αυτή που θα συμβάλλει στο χτίσιμο μιας ευτυχισμένης ζωής, μιας ζωής με νόημα και χαρά! Κι αν ένας γονιός με ρωτούσε τι θα έπρεπε να ακολουθήσει σε διλήμματα ανατροφής του παιδιού του: «Αυτό που τον προστάζει η λογική ή το συναίσθημα;», θα τον συμβούλευα να μην ξεχνάει την ψυχή του. Είναι αυτή που δε λανθάνει συχνά κι έχει, ίσως, τη σπουδαιότερη επίδραση στη διαμόρφωση της ταυτότητας του παιδιού σας!
Θεοδώρα-Νικολέτα Λωρίτη,
Ψυχολόγος- Ψυχοθεραπεύτρια
