Τρώμε πάντοτε γιατί πεινάμε, επειδή μας προστάζει το βιολογικό μας ρολόι ή τρώμε κάποιες φορές γιατί νομίζουμε ότι πεινάμε, επειδή μας προστάζει η συναισθηματική μας διάθεση; Μία ωφέλιμη ερώτηση για να θέσουμε προς τον εαυτό μας! Πιστεύω οι περισσότεροι από εμάς θα υποστήριζαν πως ναι, τρώμε πάντα επειδή πεινάμε. Λάθος! Πολλές φορές το φαγητό αποτελεί σύμπτωμα κάποιου υπόγειου ρεύματος… Το υποψιάζεσαι, τις περισσότερες φορές όμως αρνείσαι να το αναγνωρίσεις και να το παραδεχτείς… Πόσο καλά, όμως, διαχειρίζεσαι εν τέλει αυτή τη συναισθηματική σου σχέση με το φαγητό;
Το φαγητό αποτελεί συχνά υποκατάστατο των θετικών ψυχικών συναισθημάτων που απουσιάζουν τη δεδομένη χρονική στιγμή από τη ζωή μας. Θα έχετε παρατηρήσει πως ουκ ολίγες φορές, όταν δε νιώθουμε καλά καταφεύγουμε άμεσα στην αναζήτηση ενός γευστικού σνακ και σε διάφορες λιπαρές τροφές, ψάχνοντας ουσιαστικά την ανακούφιση. Και καταφεύγοντας τελικά στο φαγητό νιώθουμε όντως πως ηρεμούμε, χαλαρώνουμε, αποφορτιζόμαστε, έχουμε ένα «παρεάκι» μέσα στη μοναξιά μας, ξεχνάμε την ένταση ή το άγχος που μπορεί να βιώνουμε. Αυτό συμβαίνει ναι, αποτελεί ωστόσο μια ψευδαίσθηση του νου που δεν έρχεται να καλύψει τη ζωτική μας ανάγκη για τροφή, παρά μόνο μια συναισθηματική μας ανάγκη.
Η συναισθηματική μας κατάσταση, λοιπόν, είναι αυτή που πολλές φορές ορίζει την σχέση μας με την διατροφή μας και τη σχέση του σώματός μας με το στομάχι μας. Όταν βιώνω αρνητικά συναισθήματα, όπως άγχος, θλίψη, απογοήτευση, θυμό, ανία, πόνο, το σώμα μου προσπαθώντας να με βοηθήσει να αλλάξω αυτά τα δυσάρεστα συναισθήματα ενεργοποιεί μια επιθυμία για τροφή, όπως π.χ. κάτι γλυκό, καθώς η ζάχαρη που εμπεριέχεται σε γλυκές τροφές αυξάνει την παραγωγή ενδορφινών, που είναι γνωστές ως οι ορμόνες της ευφορίας. Οι ενδορφίνες δρουν αναλγητικά στον οργανισμό μας και προσφέρουν χαρούμενη διάθεση. Και επειδή, το σώμα μας έχει άριστη μνήμη, θυμάται ποια τροφή του ανέβασε τη διάθεση και κάθε φορά που βιώνει αρνητικά συναισθήματα ζητά και πάλι αυτές τις τροφές.
Παρ’ όλα τα παιχνίδια των ορμονών μας, όμως, αυτό δεν πρέπει να μας αποτρέπει από το να προσπαθούμε να διατηρούμε τον έλεγχο του εαυτού μας, του σώματός μας και των συναισθημάτων μας. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε και να ενεργοποιήσουμε την εσωτερική μας ζυγαριά, ανακαλύπτοντας από πού πηγάζει κάθε υπερβολή στη σχέση μας με το φαγητό. Και το πρώτο βήμα για να χτίσουμε μια υγιή σχέση με το φαγητό στη ζωή μας είναι να ξεκινήσουμε από τη συνειδητοποίηση πως το φαγητό αποτελεί διέξοδο, ένα υποκατάστατο που έρχεται κάποιες συγκεκριμένες στιγμές να καλύψει ένα κενό που νιώθουμε. Κάτι λείπει! Μήπως η ελπίδα, η χαρά, η αγάπη, η αισιοδοξία; Μήπως γεμίζουμε αυτό το κενό με φαγητό κι έτσι δε μένει χώρος μέσα μας για να ζητάμε κάτι άλλο; Κάπως έτσι, δημιουργείται η εξάρτησή μας από τη συναισθηματική πείνα.
Και όχι! Δεν είναι πάντα εύκολο να διακρίνεις πότε πραγματικά ο οργανισμός σου ζητά τη τροφή γιατί τη χρειάζεται βιολογικά και πότε τη ζητά γιατί αναζητά να «ακουμπήσει» κάπου τα βάσανά του. Εγώ θα σε συμβούλευα την επόμενη φορά που θα νιώσεις έντονα την ανάγκη να ενδώσεις σε κάτι σχεδόν με μανία, να σταθείς ένα λεπτό και να μιλήσεις στον εαυτό σου προσπαθώντας να αναγνωρίσεις τι νιώθεις τη στιγμή εκείνη, πεινάς όντως; Μήπως κάτι σε λυπεί η σε πιέζει πολύ;… Και μίλα, μοιράσου τους προβληματισμούς σου, ξεδίπλωσε τα συναισθήματά σου όποια κι αν είναι αυτά.
Και σίγουρα, δε θα σου πω να βγάλεις από το μυαλό σου τα λιπαρά, τα γλυκά και τα φαγητά που νοστιμεύουν τη ζωή σου… Ούτε εσύ μην τα απαγορεύσεις στον εαυτό σου! Θα σου προτείνω, όμως, να σταματήσεις να «τρως τα συναισθήματά σου»… Προσπάθησε κάθε φορά που η αδυναμία σου να διαχειριστείς τα αρνητικά σου συναισθήματα σε ωθεί στο καταφύγιο του φαγητού, αντί να αρχίσεις να ψάχνεις φαγητό, να δοκιμάσεις μια εναλλακτική πράξη. Χάρισε μια βόλτα στον εαυτό σου, μοιράσου τις σκέψεις με έναν αγαπημένο σου άνθρωπο, ξεκίνα από εδώ τώρα και οικοδόμησε μια λυτρωτική σχέση ουσιαστικής και όχι υποκατάστατης αγάπης με τον εαυτό σου…
Και να θυμάσαι πως η λύτρωση όποιων αρνητικών συναισθημάτων βιώνεις δε θα έρθει ποτέ μέσα από τη σχέση σου με το φαγητό, αλλά μέσα από τη σχέση σου με τον εαυτό σου!
Θεοδώρα-Νικολέτα Λωρίτη,
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
